Rijk I Monera (ééncellige organismen zonder kernmembraan)
De organismen die behoren tot het Rijk Monera, of prokaryoten, zijn de bacteriën.
Dat zijn de ééncellige organismen zonder kernmembraan, dat wil zeggen dat het DNA, het erfelijk materiaal, niet is georganiseerd in chromosomen (het zwerft rond in de cel) en zich niet in een kern bevindt. O.a. mitochondria en chloroplasten ontbreken. (Sommige experts verdelen de Monera in 2 Rijken: een primitief en een meer geavanceerd).
De oudste fossielen van Procaryota zijn gevonden in de Swaziland Supergroup in Zuid-Afrika en de Warrawoona group in Australië en zijn gedateerd in het Archean, zo’n 3,5 miljard jaar geleden. Cyanobacteriën behoren tot de eerste en oudste organismen op aarde en waren de eerste organismen op aarde die zuurstof konden produceren en zo de ontwikkeling van hogere organismen mogelijk hebben gemaakt. Mogelijk dat er al bacteriën eerder aanwezig waren, maar dat kan niet worden aangetoond bij afwezigheid van fossielen.
Bacteriën komen over de gehele wereld voor in ontelbare hoeveelheden. Zij leven soms onder de meest extreme omstandigheden. Een aantal is in staat om gedurende tientallen jaren in bevroren toestand te overleven. Andere soorten gedijen bij een temperatuur van 90° Celsius zoals bij hete bronnen.
Bacteriën planten zich voort door celdeling. Hierbij ontstaan 2 identieke bacteriën. Deze delen zich opnieuw en zo verder. Deze manier van voortplanten maakt dat er gedurende miljoenen jaren weinig of geen veranderingen plaatsvinden. Vele soorten bestaan dan ook al honderden miljoenen jaren. Er zijn bacteriën die onder dusdanig extreme omstandigheden leven en waarbij de beschikbare hoeveelheid voedsel zo gering is dat de stofwisseling zo traag verloopt dat celdeling eens per 1000 jaar voorkomt. Onder gunstige omstandigheden kan celdeling al na 20 minuten plaatsvinden.
Bij de celdeling kunnen giftige stoffen vrijkomen, die schadelijk zijn voor de mens. Voorbeelden zijn tetanus, cholera en pest. De ziektes die bij de mens optreden kunnen in het algemeen worden behandeld met antibiotica. Ook bij planten komen ziektes voor, veroorzaakt door bacteriën.
Naast het verwekken van ziektes zijn vele bacteriesoorten nuttig voor de mens. In onze darmen leven miljarden bacteriën die bijdragen aan een betere vertering van ons voedsel. Ook zijn er soorten die voor de afbraak van sommige plastics zorgen of andere materialen, of voor het maken van medicijnen. Ook in de natuur zorgen bacteriën voor afbraak van dode dieren en planten.
Hieronder één van de vele mogelijke indelingen:
Stam Fermenting bacteris (Archean-recent)
Verkrijgen energie door het afbreken van organisch materiaal. Verdraagt geen zuurstof.
Stam Triopneutus (sulfaat-reducerende bacteria) (Archean-recent)
Verkrijgt de benodigde energie door omzetting van sulfaat naar waterstofsulfide, dat ruikt naar rotte eieren. Leeft in modder / slijk en verdraagt geen zuurstof.
Stam Anaerobic photosynthetic bacteria) (Archean-recent)
De meest primitieve fotosynthetische cellen organismen. Sommige types verdragen hele hoge of hele lage temperaturen. Maar weinig soorten verdragen zuurstof.
Stam Cyanobacteria (blauwgroene algen of blauwwieren) (Archean-recent)
Fotosynthetische cellen , lang en dun of bolvormig. Vormen “matten” van algen en stromatolieten. Er bestaan verschillende taxonomische indelingen van blauwalgen, die nog sterk aan verandering onderhevig zijn. Sommige soorten blauwalgen zijn berucht vanwege het voorkomen van algenbloei en grote overlast kunnen bezorgen.