Boven
(Laat)
|
Onder
(Vroeg)
|
Maastrichtien
|
Campanien
|
Santonien
|
Coniacien
|
Turonien
|
Cenomanien
|
Albien
|
Aptien
|
Barremien
|
Hauterivien
|
Valanginien
|
Berriasien
|
Krijt
De indeling van het Krijt volgens de International Stratigraphic Chart van 2010.
Verder informatie per Systeem / Periode en Etage / Tijd .
Systeem / Periode Serie / Tijdvak Etage / Tijd
Krijt 65,5-145,5 m.j.
De jongste Periode van het Mesozoïcum; zo genoemd omdat in het type gebied krijt het voornaamste bestanddeel van gesteenten met deze ouderdom is. Krijt is een vertaling van Terrain Crétacé.
Type lokaliteit: Noordwest-Frankrijk, delen van België en Zuid-Limburg.
De belangrijkste fossielgroepen voor de indeling van het Krijt zijn ammonieten, belemnieten, foraminiferen, nannoplankton en rudisten. Het Krijt als gesteente bestaat uit een opeenstapeling van ontelbare skeletplaatjes van eencellige algjes die bekend staan onder de naam 'coccolithophoren'. Een meer formele naam is kalk-nannoplankton (Gr. nano = dwerg). Er is een vergroting van minstens 500x nodig om ze te kunnen zien. In Nederland is het Boven-Krijt aanwezig in Zuid-Limburg, niet alleen als krijt, maar ook als groenzand.
Maastrichtien 65,5-70,6 m. j.
De jongste Tijd van de Krijt Periode; genoemd naar Maastricht.
Type lokaliteit: de Sint Pietersberg, tegenwoordig de ENCI-groeve. Het stratotype bevindt zich onder de boerderij van Lichtenberg.
In Nederland wordt het Maastrichtien vertegenwoordigd door de Formaties van Gulpen en van Maastricht. In de Formatie van Gulpen zijn het de Kalksteen van Beutenaken (groeve Habets, Beutenaken), de Kalksteen van Vijlen (holle weg van Mamelis naar Bocholtzerheide, Vijlen), de Kalksteen van Lixhe (groeve Dierkx, Lixhe) en de Kalksteen van Lanaye (Albertkanaal, Lanaye) die tot het Maastrichtien behoren. Ook de Formatie van Maastricht bestaat uit een aantal Afzettingen (Laagpakketten) waarvan de ontsluitingen op verschillende plaatsen zijn te aanschouwen: Kalksteen van Valkenburg (in groeve ten oosten van Valkenburg), Kalksteen van Gronsveld (groeves Wijngaardsberg en Varkensgat ten oosten van Gronsveld), Kalksteen van Schiepersberg (groeve Schiepersberg te Cadier en Keer), Kalksteen van Emael (groeve Marnebel te Emael, België), Kalksteen van Nekum (groeve de Tombe, St. Pietersberg) en de Kalksteen van Meerssen (groeve Curfs, bij Meerssen).
Campanien 70,6-83,5 m.j.
De vijfde Tijd van het uit zes Tijden bestaande Tijdvak Laat-Krijt; genoemd naar de streek Le Grand Champagne, West-Frankrijk.
Type lokaliteit: Grand en Petit Champagne en de (steile) oevers van de Gironde in het district Charente-maritime, Frankrijk. Het stratotype bevindt zich in een heuvel bij Aubeterre-sur-Dronne.
In Nederland wordt de Formatie van Vaals (het Vaalser Groen-zand) en het onderste deel van de Formatie van Gulpen (de kalksteen van Zeven-Wegen) tot het Campanien gerekend.
Santonien 83,5-85,8 m.j.
De vierde Tijd van het uit zes Tijden bestaande Tijdvak Laat-Krijt; genoemd naar het plaatsje Saintes, dicht bij Cognac in het westen van Frankrijk (voor de Romeinen woonden daar de Santones).
Type lokaliteit: de omgeving van Saintes, Javrezac en St-Laurent-de-Cognac.
Coniacien 85,8-88,6 m.j.
De derde Tijd van het uit zes tijden bestaande Tijdvak Laat-Krijt; genoemd naar Cognac, het wijn-brandersplaatsje in West-Frankrijk.
Type lokaliteit: langs de oevers van de Charente, bij de plaatsen Cognac, Javrezac en Richemont.
Turonien 88,6-93,6 m.j.
De tweede Tijd van het uit zes Tijden bestaande Tijdvak Laat-Krijt; genoemd naar de stad Tours (het Romeinse Turones) of naar de streek Touraine (het Romeinse Turonia); tijdens de Romeinse bezetting heette de stad Caesarodunum.
Type lokaliteit: de omgeving van Tours, Frankrijk.
Cenomanien 93,6-99,6 m.j.
De eerste Tijd van het uit zes Tijden bestaande Tijdvak Laat-Krijt; genoemd naar Civitas Cenomanorum, het tegenwoordige Le Mans. De Cenomani waren leden van een Gallische (Keltische) stam die het gebied tussen de Seine en de Loire bewoonde, de huidige landstreek Maine. Hun hoofdnederzetting was Sui(g)dinum, dat na de bezetting ervan door de Romeinen het Civitas Cenomanorum genoemd werd.
Type lokaliteit: het dal van de Sarthe ten noorden van Le Mans, het dal van de Huisne ten noordoosten van Le Mans en verder nog enkele groeves daar tussenin.
In de Achterhoek komt een meer dan 40 m dik pakket gesteenten dicht bij de oppervlakte voor met een Cenomanien-ouderdom.
Albien 99,6-112 m.j.
De zesde Tijd van het uit zes Tijden bestaande Tijdvak Vroeg-Krijt; genoemd naar de rivier de Aube en de gelijknamige streek in Midden-Frankrijk (de Romeinen spraken over de rivier de Alba, vandaar Albien in plaats van Aubien).
Type lokaliteit: het gebied tussen de plaatsen Troyes, Bar-sur-Seine, Bar-sur-Aube en Brienne-le-Chateau. Als stratotype is aangewezen het naar het noordwesten hellende gesteentepakket, bestaande uit groene zanden (10-25 m), platige zanden (40 m) en de Mergels van Brienne (50 m); ten zuidwesten van Troyes te bezichtigen langs de Seine en langs de Aube en in enkele groeves.
In Nederland komt het Albien dicht aan de oppervlakte voor in de Achterhoek.
Aptien 112-125 m.j.
De vijfde Tijd van het uit zes Tijden bestaande Tijdvak Vroeg-Krijt; genoemd naar Apt, een plaatsje in de Franse Alpen, departement Vaucluse. Apt is Frankrijks belangrijkste centrum voor de uit gesteente gewonnen kleurstof oker.
Type lokaliteit: de omgeving van Apt. Het stratotype bevindt zich 2 km ten noordwesten van Apt op de zuidoostflank van de heuvel Gargas.
Uit het Aptien stammen de eerste bedektzadige planten.
Barrémien 125-130 m.j.
De vierde Tijd van het uit zes Tijden bestaande Tijdvak Vroeg-Krijt; genoemd naar het plaatsje Barrême, tussen Digne en Angles in de Franse Alpen (Alps de Provence).
Type lokaliteit: het gebied tussen de plaatsjes Barrême, St. André-les-Alps, Angles en Castellane in de Alps de Provence. Het stratotype bevindt zich in twee dalletjes, de Asse de Blieux en die van het Angles-beekje; het is ongeveer 85 meter dik.
In Nederland komt het Barrémien aan of nabij de oppervlakte voor in het oosten van Twente.
Hauterivien 130-133,9 m. j.
De derde Tijd van het uit zes Tijden bestaande Tijdvak Vroeg-Krijt; genoemd naar Hauterive, 5 km ten oosten van Neuchâtel in Zwitserland.
Type lokaliteit: de Zwitserse Jura, ten westen van de lijn Biel, Sonceboz, La-Chaux-de-Fonds. Het oorspronkelijke stratotype is niet meer zichtbaar.
In Nederland is het Hauterivien ontsloten in het geologisch monument de Staringgroeve te Losser in Twente. Het heet daar dan ook de Losser zandsteen. Een bekende bouwsteen uit het Hauterivien, die veel in Nederland is toegepast, is de Gildehauser Sandstein van vlak over de grens.
Valanginien 133,9-140,2 m.j.
De tweede Tijd van het uit zes Tijden bestaande Tijdvak Vroeg-Krijt; genoemd naar het plaatsje Valangin bij Neuchatel, Zwitserland.
Type lokaliteit: de noordelijke opening van de kloof van de Seyon, dicht bij het plaatsje
Van Valanginien-ouderdom zijn de in het verleden in Nederland veel toegepaste Bentheimer-zandsteen bouwstenen. Ook de reservoirgesteenten van de olie van Schoonebeek hebben deze ouderdom.
In Nederland worden ontsluitingen in Oost-Twente aangetroffen.
Berriasien 140,2-145,5 m.j.
De oudste Tijd van de Krijt Periode; genoemd naar Berrias, een plaatsje in de Ardèche, Zuid-Frankrijk.
Type lokaliteit: de berghelling ten noorden van Berrias. Het stratotype bevindt zich langs een dal weggetje waar soms het beekje de Graveyrou doorheen stroomt op een hoogte tussen de 130 en 160 meter, even voorbij het landgoed Malbos.
In Nederland zou het Berriasien vertegenwoordigd worden door de lithostratigrafische eenheid het Wealden en dagzomen in het oosten van Twente.
Bron: “Geologische tijdschalen”, Auteur: Remy Lopes de Leão Laguna.